Ronald Tobias, “20 Master süjet və onları necə qurmaq olar” adlı məşhur kitabında 20 ümumi hekayə süjetini təsvir edir və onların ətrafında hekayələrin necə qurulacağına dair praktiki tövsiyələrini verir. Gəlin bu süjetlər və praktiki tətbiqi sahələri ilə daha yaxından tanış olaq.
1. Kvest (Quest – Axtarış)
Hekayə Qəhrəmanı nəyisə, kimisə və ya hardasa axtarır. Əslində, o özünü axtarır, amma hekayənin kulminasiyasına və ya sonuna qədər bunun fərqində olmur. Qəhrəmanın yanında yol yoldaşı, sirdaşı olur – onun əksikliklərini tamamlayan, ona yol boyu dəstək və sirdaş olan. Qəhrəman nə qədər müsbət keyfiyyətlərə sahib olsa da yol yoldaşı öz müdrik məsləhəti və sədaqəti ilə Qəhrəmana məqsədinə nail olmağa kömək edir.
2. Macəra
Macərə hekayəsində də Qəhrəman axtarışa gedir, amma burda əsas fokus səyahətin son məqsədinə və Qəhrəmanın şəxsi inkişafına deyil, sırf macərada olur. Macəra intensiv və həyacan dolu hadisələr ilə zəngin olur, oxuyucunu düşündürməkdən daha çox əyləndirir.
3. Təqib
Təqib süjetli hekayədə Qəhrəman öz antipodunu (tək və ya dəstəni) təqib edir. Bəzən onu küncə sıxışdırır, o da son anda əlindən qaçır. Hekayədən asılı olaraq sonda Qəhrəman təqib etdiyini yaxalaya bilər, bəzən də dostlaşıb onu buraxa bilər.
4. Xilasetmə
Xilasetmə süjetində bir və ya bir neçə nəfəri xilas etmək tələb olunur. Qəhrəman tək və ya öz dəstəsilə missiyaya yola düşür və yol boyu qəhrəmanlıq və fədakarlıq nümayiş etdirərək məqsədinə nail olur.
5. Qaçış
Xilasetmə hekayəsindən fərqli olaraq Qaçış süjetində həbs olunan, əsir saxlanılan Qəhrəman öz xilas olmağa çalışır. Qəhrəmanın azadlığın əlindən alan Antipod onu heç cür buraxmaq istəmir, yalnız gərgin mübarizə nəticəsində Qəhrəman azad olmağa nail olur.
6. İntiqam
İntiqam süjet hekayəsində Qəhrəman zülmə məruz qalır, günahsız olduğu halda ittiham olunur və ya yaxınlarını itirir. Qəhrəman emosional sarsıntı keçirir, özünə gəlir və hazırlıq görərək düşməndən intiqamını alır.
7. Tapmaca
Tapmaca süjetli hekayə oxuyucunu əyləndirir, həyacanda saxlayır və sözü gedən tapmacanı Qəhrəmandan öncə tapmağa, həll etməyə sövq edir. Müəllif hekayəyə drama qataraq tapmacanın vaxtında tapılmaması halında hekayəni fəlakətlə bitirə bilər.
8. Rəqabət
Rəqabət süjetində qatı düşmən iki nəfər və ya iki dəstə bir-biri ilə yarışır. Bəzən bu mübarizə fəlakətlə nəticələnir, bəzən də vasitəçi hesabına iki tərəf barışır və birgə yaşamağa öyrənir. Bu rəqabət hansısa məhdus resurs, ya da sevgi üçbucağı şəklində də özünü biruzə verə bilər.
9. Gizli Qəhrəman (Underdog)
Bu hekayənin Qəhrəmanı öz rəqibindən və ya onu gözləyən çətinliklərə qarşı inanılmaz dərəcədə zəif və hazırlıqsız olur. Amma inanılmaz əzmi və bəzən də dostlarının, sevgilisinin dəstəyi ilə Qəhrəman güc toplayır və rəqabətdə qalib gəlir.
10. Tamah
Tamah süjetində baş qəhrəman daxilindəki tamahkarlıq hissləri ilə mübarizə aparır. Bəzən hisslər ona, bəzən də o hisslərinə qalib gəlir.
11. Metamorfoz
Bu fantastik süjetdə baş qəhrəman fiziki olaraq hansısa bir vəhşi heyvana, yadplanetliyə, ya da mücərrəd bir varlığa dönüşür. Qəhrəman süjet boyu öz yeni varlığı ilə mübarizə aparır, sonda isə ya ölür, ya da ülvi sevgi hesabına öz əvvəlki vəziyyətinə qayıdır.
12. Transformasiya
Transformasiya süjetində Qəhrəman gözlənilməz bir hadisə nəticəsində kəskin dəyişir ya da böyük bir çətinlik ilə qarşılaşır. Süjet boyu öz üzərində işləyərək daha yaxşı özünə çevrilir.
13. Yetişmə
Yetişmə süjeti transformasiya ilə oxşar olsa da adətən daha gənc qəhrəmanın çətin bir şəraitdə böyüməsini, bəzən müdrik bir insanın dəstəyi ilə hamını valeh edəcək bir şəxsiyyətinə çevrilməsindən bəhs edir.
14. Sevgi
Sevgi hekayəsində sevgililər bir-birini tapır, bir-birinə aşiq olur, onları ayırmaq istəyən qüvvələrə qarşı mübarizə aparır və sonda bir-birinə qovuşurlar.
15. Qadağan olunmuş sevgi
Bu süjetdə sevgililərin qovuşmasının qarşısını alan müəyyən sosial qadağalar, mentalitet və ya da cəmiyyətdəki stereotiplər var. Hekayənin sonu bu normalara qarşı mübarizənin nə qədər uğurlu olacağından asılıdır.
16. Qurbanvermə
Qurbanvermə süjetində Qəhrəman sevdiklərini, ailəsini, cəmiyyəti dünyayı düşməndən qorumaq üçün özünü fəda edir. Bəzən Qəhrəman heç kimin gözləmədiyi bir şəxs də ola bilər.
17. Kəşf
Kəşf süjeti dəhşətli bir əşya və ya hal kəşf edən Qəhrəmanın çətin seçim qarşısında qalmasını və bu qərarı vermək üçün yaşadığı mübarizədən bəhs edir. Bəzən bu kəşfin nə qədər təhlükəli olması öncədən bilinməyə bilər, ya da heç kimin əhəmiyyət vermədiyi bir nəfər onun haqqında öncədən xəbərdarlıq edər.
18. Həddi aşma
Bu süjetdə Qəhraman heç kimin cəsarət etmədiyi qaydaları pozmağa, səddi aşmağa, sosial normal və qadağaları pozmağa cəhd edir. Bu mübarizə nəticəsində Qəhrəman cəmiyyətin bu problemə baxışını dəyişə, ya da özünü fəda edə bilər.
19. Yüksəliş
Yüksəliş süjetində Qəhrəman böyük günah sahibi kimi dibdən başlayır. Ətraf çətinliyə və daxildəki şeytana qalib gələrək yüksəlir və özünə qalib gəlir. Sevdiklərinin ona qarşı etibarını və rəğbətini qazanır.
20. Eniş
Yüksəlişin əksinə olaraq, başlanğıcda yüksək mövqedə olan Qəhrəman, stresin öhdəsindən gələ bilmədiyi və ya çətinliyə məğlub olduğu üçün bütün müsbət keyfiyyətlərini itirir və hamının nifrət etdiyi bir şəxsə çevrilir.
Bu 20 süjet kontent yaradıcıları və kopirayterlər üçün brend hekayəsini hazırlayanda və ya reklam üçün ssenari yazanda faydalanmaq üçün yaxşı mənbədir. Faydalı olmaq ümidilə…
