Qiymət əmtəənin alqı-satqı prosesində alıcı və satıcı arasında razılaşdırılan dəyəridir. Marketinq miksinin digər 3 elementi olan məhsul, promouşn və məkandan fərqli olaraq müştəri üçün dəyər yaratmır, dəyəri müştəridən alıb satıcıya verir. Bu səbəbdən də satıcı üçün qiymət, qiymət siyasəti mənfəəti və gələcək fəaliyyəti üçün olduqça vacibdir. Məhsul, reklam və satış kanalı zəif olsa da pul qazanmaq olar, amma qiymət xərcləri qarşılamırsa gələcəyiniz yoxdur.
Qiymətqoyma marketinq işinin bəlkə də ən çətin vəzifəsidir. Qiymətin təyin olunması, idarə olunması və bazarın dəyişən tələblərinə uyğunlaşdırılması böyük satış səriştəsi və dərin marketinq bilikləri, bazarı və müştərini tanımağı tələb edir.
Qiymətə birbaşa və dolayı təsir edən amillər var. Əmtəənin istehsal xərci, brend dəyəri, bazar mövqeləndirilməsi qiymətə birbaşa təsir etsə də rəqiblərin qiymət siyasəti, makro-iqtisadi amillər dolayı olaraq təsir göstərir.
Şirkətlərin qiymət siyasəti əsasən 3 fərqli strategiyaya əsaslanır:
1. İstehsal xərcinə əsaslanan strategiya:
Bu yanaşmada əmtəənin başa gəlmə (istehsal və ya alış) qiyməti üstəgəl müəyyən gəlir faizi əsasında qiymət hesablanır. Bu qiymət siyasəti daha çox istehsal müəssisələri və ticarət şirkətləri üçün xarakterikdir.
2. Rəqiblərə uyğunlaşdırılan strategiya:
Bu yanaşmada qiymət yaxın rəqiblərin qiymətə uyğun olaraq təyin olunur.Bu qiymət siyasəti yerli pərakəndə satış nöqtələri və ya kəskin rəqabət olan bazarlarda müşayidə olunur.
3. Dəyərə əsaslanan strategiya:
Bu yanaşmada isə qiymət alıcısına, müştəriyə qazandırdığı dəyər əsasında hesablanır. Misal olaraq yay ərzində çimərliklərdə sərinləşdirici içkilərin daha baha qiymətə satılması göstərilə bilər.
İqtisadi nəzəriyyədə, təmiz rəqabət bazarlarında qiymət təklif və tələb əsasında formalaşır. Sadə tərifi ilə alıcılar əmtəəni maksimum aşağı, satıcılar isə maksimum qiymətə satmaq istəyir. Əmtəənin qiyməti alıcı və satıcı arasında razılıq əldə olunanda müəyyən olur.
Qiymət elastik və qeyri-eslastik ola bilər. Qiymətin qalxması ilə tələb dəyişmirsə tam qeyri-elastik qiymət olur. Bu hal inhisar bazarında müşahidə olunur: məsələn dövlət elektrik haqqını qaldıranda qısa müddətdə insanlar işıqdan istifadəni demək olar ki azaltmır. Qiymətin qalxması ilə tələb azaldıqça qiymətin elastikliyi də artır. Tam elastik qiymət bazarında isə qiymətin az da olsa qalxması alıcıları rəqib mallları almağa sövq edir. Bu cür bazarlarda əmtəələrin brend dəyəri olmur, məhsulun vahid standarta uyğun olur, alıcılar isə məhsula qarşı çox da tələbkar olmur. Gündəlik tələbat malları, çörək, su, benzin, göyərti kimi mallar buna misal olaraq göstərilə bilər.
Araşdırmalar göstərir ki, alıcıların yarısı supermarketdə mal alarkən qiymətə fikir vermir, mağaza çıxında aldığı malın qiymətini soruşanda dəqiq cavab verə bilmir. Amma internet və mobil telefonların geniş yayılması alıcı vərdişlərinə də təsir göstərir. Mağazada nisbətən bahalı mal alarkən bir çox insan alandan qabaq telefonda internetə daxil olub digər mağazalarda analoji malın qiymətinə baxıb müqayisə edir.
Mobil tədbiq vasitəsi ilə alıcı marketdə istənilən malın barkodunu skan edib internet saytdan alış qiymətini öyrənə bilər. Bütün bunlar satıcıları, o cümlədən pərakəndəçiləri, qiymətqoymaya fərdi yanaşmağa vadar edir. Qiymətə fərdi yanaşma ilk baxışda alıcının maraqlanıra uyğun görsənsə də, əslində əmtəənin istehsal prosesini təkminləşdirməklə xərcləri optimallaşdırır, müştəri loyallığını artır və uzun müddətdə satıcının mənfəət marjasının artmasına səbəb olur.
