Məhsul mövqeləndirilməsi nədir və nə üçün lazımdır? Bazarda öz məhsulumuzu necə mövqeləndirə bilərik? Hansı mövqeləndirmə işimizə daha çox yaraya bilər? Bütün bu sualların cavabları ilə “Məhsul mövqeləndiriməsi üçün 20 üsul” yazımızda tanış olacaqsız.
Məhsul mövqeləndirilməsi məhsulu rəqiblərindən fərqləndirlən kimliyi, müştəriyə vəd etdiyi dəyərdir. Rəqabət olan bazarda hər məhsulun öz mövqeləndirilməsinə ehtiyacı var, cəmiyyətdə yaşayan insanların ad və soyada ehtiyacları olduğu kimi. Məhsul mövqeləndirilməsinin əsas məqsədi müştərini alışa sövq etmək üçün ona alış səbəbi verməkdir. Rəf qarşısında məhsul seçməyə çalışan müştərini düşünün: nəyi almaq lazım olduğuna qərar vermək üçün o nə fikirləşir, nəyə baxır? Bəli, müştəri rəfdəki məhsulları bir-biri ilə müqayisə edir, aralarındakı fərqliliklərə görə qərar verməyə çalışır. Hansının fərqli cəhəti (cəhətləri) onun üçün daha vacibdirsə, həmin məhsul bu seçimdə qalib gəlir və müştərinin zənbilinə yollanır. İnsanın beyni eyni vaxtda bir neçə belə qərar verməli olsa, bu proses şüuraltında, avtomatik qaydada baş verir. Beyin özünü hər xırda, bəyənmədiyi şeyə görə yormaq istəmir. Ona görə də bizi hər cür alış-veriş siyahısı tutmağa məcbur etməyə çalışır :).
Məhsul mövqeləndirilməsi üsulları hansılardır?
Məhsul brendə birbaşa bağlıdır və brendin kimliyi, mövqeləndirilməsi də ona bilavasitə əks olunur. Məhsul mövqeləndiriməsi brend mövqeləndirilməsi ilə müqayisədə daha sadədir. Brend mövqeləndirilməsi isə müştərinin emosiyalarına, ehtiyac və istəklərinə yönəlib. İndi isə gəlin hazırda bazarda ən çox istifadə olunan 20 məhsul mövqeləndirilməsi üsulları ilə tanış olaq:
1. Məhsulun qiyməti
Məhsulun qiymət mövqeləndirilməsi 2 cür ola bilər: hamından aşağı və ya hamıdan yüksək. Aşağı qiymət sərfəli mal mesajını, ən bahalı mal isə müştəriyə premium mal mesajını verməyə çalışır.
2. Məhsulun dizaynı
Məhsulun dizaynı onun üzüdür: çox yaraşıqlı, ya da çox sadə ola bilər. Çox yaraşıqlı dizayn bahalıq və keyfiyyətin, sadə dizayn isə əlçatılan olmasının göstəricisidir.
3. Məhsulun çeşidi
Geniş çeşid olaraq möqveləndirməkdə məqsəd mümkün qədər çox müştəri seqmentinə xitab edib ekstensiv yolla bazar payın artırmaqdır. Məhdud çeşid daha çox premium və bahalı mallara xasdır.
4. Sağlam məhsul
İnsanlar üçün, yaxşı, müəyyən bir qismi üçün, sağlamlıq çox vacibdir. Bu auditoriyaya xitab etmək üçün qida məhsulları özünü daha sağlam, sağlamlıq üçün daha faydalı olaraq mövqeləndirə bilər. Yaxşı ki, heç bir məhsul özünü sağlamlıq üçün ziyanlı məhsul kimi təqdim etmir. Yox durun, Hazzard enerji içkisindən başqa.
5. Təhlükəsiz məhsul
İnsanlar canları barədə də narahatdır, bu səbəbdən məsələn Volvo özünü ən təhlükəsiz maşın kimi mövqeləndirib.
6. Demoqrafik mövqeləndirmə
Əhalinin müəyyən seqmentini fərqləndirməklə mövqeləndirmə etmək mümkündür, məsələn ancaq gənclər üçün kafe, qadınlar üçün sürücülük kursları, centelmentlər üçün qapalı klub və s.
7. Perfomans üstünlüyü
Ən sürətli maşın, ən sürətli pizza çatdırması, miktobların 99% yox edən sabun, ən tez qızdıran gödəkçələr – bu kimi perfomans üstünlüyü də məhsul üçün yaxşı mövqeləndirmə ola bilər.
8. Effektivlik
Suya və işığa qənaət edən paltaryuyan effektivlik baxımından qənaətcil müştərini cəlb edən bir mövqeləndirmə ola bilər, xüsusən işığın və suyun qiyməti Tarif Şurasının qərarından sonra artarsa.
9. Etibarlılıq
Suya davamlı saat, küləyə davamlı zont, aşağı temperaturda çalışan kondisioner məhsula etibar edə biləcəyimizi göstərən fərqləndirici xassələrdəndir.
10. Keyfiyyət standartı
Keyfiyyət çox mübahisəli bir kateqoriya olduğuna görə məhsul fərqləndirilməsi üçün hər cür istifadə oluna bilər. Bizim halda söhbət daha çox qəbul olunmuş standartdan gedir: İSO, HACCP, halal, Avropa Birliyi standartı kimi.
11. Məhsulun imici
Bəzi məhsullar var ki, hər hansı bir insan, heyvan və ya digər imic ilə assosiyasiya olunur. Jennifer Lopez geyimləri, Enriko İglesias ətirləri kimi.
12. Texnoloji üstünlük
Elmi ixtira, texnoloji üstünlük, standart bir problemin patentləşmiş orijinal həlli də məhsul mövqeləndirməsi üçün istifadə oluna bilər.
13. Mümkün problemin həlli
Qızıl zəmanət, 10 min km yürüyüşə qədər avtomobil motoruna zəmanət kimi vədlər müştərini mümkün problemlərdən sığortalamaqla məhsula üstünlük verə bilər.
14. Qədimilik
1888-ci ildən bəri, 100 il xidmətinizdə, 50 ildir ki yanınızdayıq kimi real fakta əsaslanan şüarlar müştəridə məhsula qarşı etibar yarada bilər.
15. Ətraf mühitə qayğı
Ətraf mühit də hazırda insanları narahat edən aktual məsələlərdən biridir. Bu cür insanlar üçün məsələn kosmetika məhsullarının siçanlar üzərində test olunmaması güclü seçim faktoru ola bilər.
16. Status
Digər bir neçə amilin birləşməsi ilə status mövqeləndirməsi əmələ gələ bilər: çox bahalı, məhdud sayda, ancaq milyarderlərin ala biləcəyi qayıqlar, təyyarələr kimi.
17. “Özün hazırla” məhsulu
Çatdırmaya və yığılmasına əlavə ödəniş etməyin və özünün təkbaşına yığa bildiyin İKEA mebeli kimi. Ya da Leqo və ya Minecraft kimi – son məhsulu hazırlamaqda sənə inanılmaz dərəcədə sərbəstlik verib.
18. Fərqləndirmək xətrinə fərqləndirmə
Bəzən elə ola bilər ki, fərqlənmə üçün bir səbəb tapa bilmərsiz. O zaman əhəmiyyətsiz bir cəhət ilə fərqlənə bilərsiz: üçbucaqlı şokolad kimi, və ya dəmir qabdakı cipslər kimi.
19. Gizlilik
Nadir rastlanan fərqləndirmə üsuludur əslində, amma təhlükəsizliyindən əmin olmaq istəyən bir qism insan üçün qərar verəndə həlledici ola bilər. Messencer olaraq Telegram kimi, ya da Snapçatın bir müddətdən sonra yox olan mesajları kimi və s.
20. Məkan
Qərbdə qida mallarının istehlakı ilə bağlı getdikçə populyarlaşan bir cərəyan var: həmin adamlar ancaq yerli (90 km məsafədə) istehsal olunan qida malları alırlar. Öz təbiiliyini qorumaq istəyən bir sıra yerli istehsalçılar lokal qalmağı seçir, bir məkana görə eksklüzivliyini qoruyur – bizim Şəkidəki paxlava bişirənlər kimi.
Məhsul mövqeləndirilməsi üsulları əlbətdə ki bunlarla bitmir. Fərqlənmək, müştərinin diqqətini çəkmək üçün brendlər hər vasitəsilə əl atmağa qadirdir. Sadəcə olaraq unutmaq lazım deyil ki, məhsulun mövqeləndirilməsi brend kimliyinə uyğun, brendin mövqeləndirilməsinin davamı olmalıdır.
