Hər il marketinq məqsədlərinə milyardlarla dollar xərclənir. Bu pulun ən az yarısının boş yerə xərcləndiyindən əmin ola bilərsiz. Niyə belə baş verir? Marketerlərin səriştəsizliyindən? Düzgün marketinq araşdırması edilmədiyindən? Məhsulun düzgün hədəf auditoriyasına çatdırılmadığından? Bilin ki, harda marketinq öz məqsədinə çatmır, orda marketinq qanunu pozulmuşdur.
Marketinq qanunu nədir? Hər bir elmdə olduğu kimi, marketinq də qanundan kasad deyil. Təyyarə fizika qanunlarına əsasən qalxdığı kimi, marketinq qanunlarına riayyət etməklə uğur qazanmaq mümkündür. Bir çox biznesmenin və özünü dahi hesab edən marketerin bu qanunları görməzdən gəlməsi marketinq “fəlakətlərinə” səbəb olmuşdur. Əslinə baxanda isə bu qanunlar elə də göydən düşmə deyil, praktikadan sınaqdan keçmiş təcrübələrdir.
Marketinq quruları Al Ries və Jack Trout “Marketinqin dəyişməz 22 qanunu” kitabında bir çox uğurlu-uğursuz marketinq keyslərini analiz edərək aşağıdakı qanunları ortaya qoyublar:
Marketinq qanunu # 1. Birinci olmaq, daha yaxşı olmaqdan yaxşıdır
Bir çox adam hesab edir ki, marketinq savaşlarında ən yaxşı məhsul qalib gəlir. Uğur qazanmaq üçün bazara rəqibdən daha yaxşısını buraxmaq kifayətdir ki, hamı gəlib sənin məhsulunu alsın. Əksər hallarda belə olmur. İnsanların şuuruna birinci girmək qat-qat asandır, nə inki onları nəyinsə daha yaxşı olduğuna inandırmaq. Kosmosa ilk uçan adamın adını hamı bilir, ikinci, üçüncü uçan kim olub? Yeni kateqoriyada birinci olmağa çalışın. Daha mükəmməlini gözləmədən bazara açılın. Uğur (həm də müştəri) riskdən qorxmayan brendləri sevir.
2. Əgər öz kateqoriyanında lider ola bilmirsənsə, özünə yeni kateqoriya yarat
Kosmosa ikinci uçan astonavtı tanımasaq da, onuncu kosmonavtı hamı tanıyır: Valetina Tereşkova. Niyə? Qadın olduğu üçün. O, ilk qadın-astronavt kimi tarixə düşüb. Əgər brend öz kateqoriyasında ilk ola bilməsə, özünə yeni kateqoriya yaratmağı bacarmalıdır. Kəpəyə qarşı dünyanın 1 nömrəli şampunu Head&Shoulders kimi. Brendə mövqeləndirmə təyin edərkən brendi unudun, kateqoriyalarla düşünün. Müştərilər brend haqqında qulaq asmağı xoşlamır, onlar yeniliklər barədə eşitmək istəyir.
3. Bazara ilk daxil olmaq azdır, insanların şüuruna ilk olaraq girmək vacibdir.
Marketinq savaşları insanların şüurunda baş verir. Ona görə də, insanların şüurunda ilk olaraq mövqe tutmaq çox vacibdir. İnsan beyni çox tənbəldir. İlk eşitdiyi, inandığı sözə inanıb, əksini (daha düzgün olanı belə) eşidəndə ona müqavimət göstərir. Apple yarananda da, indi də bir çox sahə üzrə ilk şirkət deyil. Təqdim etdiyi yeniliklərin çoxunu təqibləri artıq öz modellərində illər əvvəl təqdim edib. Apple brendini uğurlu edən bu “yenilikləri” insanların beyinlərində, şüurlarında ilk kimi bərqərar edə bilməsidir.
4. Marketinq məhsul yox, qavrayışlar mübarizəsidir.
Şirkətin məhsulu, brendi haqqında nə düşündüyü, insanları nəyə inandırmağa çalışdığı əslində vacib deyil. Əsas odur ki, müştərilər brend haqqında nə düşünür. Məsələn, gözü-bağlı testlərdə 60%-dan çox insan Pepsi-nin dadını daha üstün hesab edir. Amma fakt odur ki, Coca-Cola hazırda dünyanın bir nömrəli içkisidir. Niyə? Çünki, müştərisini buna inandıra bilmişdir, müştərisi Coca-Colanı Pepsidən daha dadlı hesab edir. Almaniya mütəxəssisləri alman maşın brendləri arasında AUDİ-ni ən keyfiyyətli hesab edir. Mercedes və BMW-dn daha üstün! Buna inana bilərsiz? Çətin, çünki biz Mercedes-in daha keyfiyyətli, BMW-in daha güclü olduğuna inanırıq. Audi mükafat qazanmış mükəmməl reklamında buna diqqət yetirir:
5. Müştərinin şüurunda əsas sözünüzlə assosiyasiya olun.
Hər brendin müştəriyə verdiyi bir söz var. Bu söz həm öhdəlik, həm də brend barədə deyiləndə müştərinin ağlında yaranan ilk sözdür. Brend çalışmalıdır ki, çatdırmaq istədiyi mesajı ən yaxşı ifadə edən sadə bir sözlə müştərinin beynində asossiyasiya yaratsın.Ketçup deyəndə ilk ağla gələn Heinz brendidir. Bununla kifayətlənməyən Heinz, məhsulun ən vacib atributu olan “qatılığı” ifadə etmək üçün “Dünyanın ən yavaş ketçupu” sloqanını istifadə etmişdi. “Yavaş” sözünə sahib olmaq Heinz brendinə bazarın 50%-ni qazandırmışdır. Volvo-nun ən təhlükəsiz avtomobil olması sözü də brendin mövqeləndirilməsidir, Volvonun kəskin rəqabətli abzarda tab gətirməsinin sirri də bu strateji marketinq xəttini davam etdirməsindədir. Burda əsas risk brendin uğurunundan qaynaqlanan brendlərin kateqoriyanı əvəz etməsi hallarıdır – Pampers nədir? Uşaq bezi brendi. Kseroks nədir? Kopyalama qurğusu brendi. Brend üçün kateqoriyaya çevrilmək nə üçün qorxulur? Çünki, yenə də insanların şüurunda brend kateqoriya ilə eyniləşəndə öz brend dəyərini itirməyə başlayır.
6. İki rəqib brend müştərinin şüurunda bir sözə sahib ola bilməz.
Rəqabət aparanda lider olmağa çalışan brendlərdə liderin “sözünü” mənimsəmə həvəsi yarana bilər. Məsələn avtomobil sektorunda bir çox brend təhlükəsizlik mövzusunda geniş reklam kampaniyaları həyata keçirsə də uğursuz olub. Amma təcrübə göstərir ki, müştəri Volvonun ən təhlükəsiz mşın olduğuna inanıbsa, əksi sübut olunmasa, başqa brendin daha təhlükəsiz olduğuna inanması çox çətindir. Duracell ən uzun tab gətirən batareyalardır, qatar artıq gedib – müştərilər Energizer-in eyni iddiasına heç vaxt inanmayacaqlar.
Marketinq qanunu #7.Rəqabət strategiyanızı düzgün seçin
Bu yazıda daha ətraflı izah etdiyimiz kimi, bazardakı mövqeyinizdən asılı olaraq rəqabət strategiyanızı düzgün seçmək vacibdir. Müştəriyə verəcəyiniz mesaj, brendin mövqeləndirilməsi, hətta qiymət siyasəti bu strategiyadan asılı olmalıdır. Liderə liderlik, iddiaçıya isə iddiaçılıq yaraşır. Müştərinin təsəvvüründə necəsinizsə (yaxşı mənada), o imicə sahib olmağa çalışın. Məsələn, müştəri sizi sərfəli qiyməti olan mağaza kimi tanıyırsa, bunu bazar mövqeyinizə çevirin. Heç vaxt, amma heç vaxt, üstün olduğunuz cəhəti buraxıb əksini reklam etməyin. Ortalamadan baha mal satan mağazanın özünə aşağı qiymətlər məkanı reklam etməsi kimi.
Marketinq qanunu #8. Qazanda ancaq 2 qoçun başı qaynayar.
Rəqabət olan bazarda ən sonda 2 güclü brend qalır. Bu demək olar ki, bütün bazar seqmentlərinə xas olan cəhətdir. Apple və Samsung, Azercell və Bakcell, Coca-Cola və Fanta kimi. Şirkət bütün gücü ilə çalışmalıdır ki, bu 2 brenddən biri olsun.
Marketinq qanunu #9. Rəqibi kopyalamayın, əksini edin.
Coca-Cola unikal məhsuldur ki, yaranandan bu günə qədər öz dadını heç dəyişməyib (bir dəfə dəyişib, amma müştəri narazılığı sonrası köhnə dadı geri qaytarıb). Şirkətin 130 illik tarixi ərzində gizli formalasını cəmi 7 nəfər bilib. Coca-Cola öz seqmentində şəksiz liderdir. Əsas rəqibi Pepsi uzun illərdir rəqabətə tab gətirmək üçün nə edir? Coca-Colanın əksini. Hər bir bazarda 2 cür müştəri var: liderdən almaq istəyən və liderdən almaq istəməyən. Pepsi məhz bu ikincilərə xitab edir: gənc nəslə. Gənc nəsl yenilik həvəsindədir, daima fərqlilik və yenilik axtarır. Uşaqlıqdan içdiyi koladan bezib, Pepsiyə keçir. İkinci yer sahibi özünü rəqibdən daha üstün göstərmək əvəzinə fərqli olsa daha çox uğur qazanacaqdır.
10. Məhsul kateqoriyasının parçalanması qaçınılmazdır.
Məhsul kateqoriyaları zamanla dəyişir, alt kateqoriyalara bölünür. Rəqiblər, rəqabət strategiyalarına uyğun yeni kateqoriyalar yaradır. Musiqidə məsələn qabaq maksimum 5 janr var idisə, indi say-say bitmir. Hər bir brend buna hazır olmalı, hər yeni kateqoriyada təmsil olunmağa can atmaldır. Məsələn, avtomobil seqmentində elektrik maşınlar dövrü başlayır. Elektrik maşınlar get-gedə ümumi satışlarda payını artırır. Brend, yeni yaranan seqmentə çıxandan qabaq bir daha mövqeləndirilməsini gözdən keçirməlidir. Məsələn, Hyundai bazarda orta seqment maşını kimi tanınır. Eyni adla premium seqmentdə çıxsa müştərilər bunu bir mənalı qarşılamaycaq, çünki maşın (xüsusən bahalı maşın) həm də göstəriş üçündür. Məhz buna görə Hyundai-in Equus modeli uğurlu ola bilmədi. Amma Honda-nın premium seqment üçün hazırladığı Acura brendi ABŞ-da hətta ayrıca satış salonlarına sahib idi. Məhz buna görə Honda, hər iki qiymət seqmentində uğur qazana bildi.
Marketinq qanunu #11. Marketinq özünü zamanla doğruldur.
Endirim yaxşıdır, yoxsa pis? Aşağı qiymət siyasəti faydalıdır, yoxsa ziyanlıdır? Təcrübə göstərir ki, insanları endirimə öyrəşdirəndə endirim olmayan vaxtlar satışlar kəskin aşağı düşür. Hamı növbəti endirimi gözləyir. Endirim narkotik kimidir, dayandıran kimi, satışlar düşür. Endirim marketinqin zəif olduğununun birinci göstəricisidir. Həqiqi marketinq strateji marketinqdir, brend dəyəri yaradır. Brendin dəyəri, onun gücüdür. Güclü brend, uzun müddətli gəlir mənbəyidir.
Marketinq qanunu #12. Məhsulun vahidliyi qorunmalıdır.
Əgər marketinq qanunları cinayət məcəlləsində olsaydı, marketerlərin çoxu bu qanunu pozduğuna görə içəri düşərdi. Bəs marketerləri bu tələyə salan nədir? Uğurlarıdır. Nə vaxt ki, bir brend uğurun zirvəsinə qalxır, marketerlər işi pozmağın yollarını axtarmağa başlayır. IBM, Microsoft kimi şirkətlər belə öz sahəsində uğur qazanan kimi, digər sahələrə baş qoşur. Amma hər işdə uğurlu olmaq mümkün deyil. Bir daha deyək – marketinq məhsulların yox, qavrayışların mübarizəsidir. Sizin brend şampun bazarında bir nömrədirsə, eyni adda sabun buraxmaq ilk mərhələdə dövriyyəni artıra bilər. Daha sonra müştərinin şüurunda brendin şampun ilə assosiyası pozulacağına görə hər iki məhsul zəifləyib bazar payı itirəcəkdir. Brendi çeşidləndirmək onu zəiflətməkdir. Baxın: iPhone eyni iPhone-dur. Başqa iPhone yoxdur, 6-cı, 8-ci, 10-cu modelləri var. Apple planşet buraxıb adını iPhone qoymadı, iPad qoydu. İndi hərəsi öz seqmentində liderdir.
13. Uğur qazanmaq üçün qurban verməyi bacarın.
Brend 3 şeyi qurban versə uğur qazanacaqdır:
a) məhsulun çeşidlənməsi – harda yazılıb ki, eyni məhsulun daha çox çeşidi daha çox satış gətirəcək? Əksinə, təcrübə göstərir ki, uğur qazanan şirkətlər brendlərə fokus edən şirkətlərdir. Xırda bir şeydə birinci olmaq (Marketin qanunu #1), hər şeydə 2ci, 3-cü olmaqdan daha yaxşıdır. Dünyanın bir nömrəli FMSG şirkəti Procer&Gamble belə, bu yaxınlarda zəif brendlərini sataraq güclü brendlərə fokusunu artırmağa qərar verdi.
b) hədəf auditoriyasının genişləndirilməsi – məşhur bir deyim var: “Əgər istəyirsən ki, hamının səndən xoşu gəlsin, get dondurma sat”. Bəli, qəbul etmək lazımdır ki, bir məshulu hamıya bəyəndirmək, hamıya satmaq mümkün deyil. Rəqibin loyal auditoriyasına əl atmaq da düzgün deyil. Marketinq qanunu # 9-da göstərdiyimiz kimi, Pepsi gənclərə fokus edən kimi, uğur qazandı. Bu işdə onlara Michel Jackson kimi gənclərin sevdiyi ulduzlar kömək etdi. Uzun illər “Pepsi nəsli” mövqeləndirilməsi ilə 2-ci yerdə bərqərar olaraq Coca-Coladan cəmi 10% az bazar payına sahib idi. Sonralar öz reklamında yaşlı nəsilə xitab edən kimi, bazar payını itirməyə başladı. Müştərilər heç cür Yeni İl masası üçün Pepsi almaq istəmirdi, o yer Coca-Colanın idi. Müştəri brendin hər şeyidir. Öz müştərinizdən möhkəm yapışın, başqasının müştərisində gözünüz olmasın.
c) davamlı dəyişmək – müştəri dəyişikliyi sevmir, öyrəşdiyini əldən vermək istəmir, keyfiyyətindən razıdırsa vərdiş halına salıb eyni brendlə davam edəcəkdir. Hər dəfə marketdə sevdiyi brendi başqa formada, dizaynda görmək onu qorxudacaq, brendə qarşı loyallığını azaldacaqdır.
14. Yadda qalmaq üçün daha yaxşı yox, fərqli olmaq lazımdır.
6-cı marketinq qanununda qeyd etmişdik ki, iki brend müştərinin şüurunda eyni sözə, eyni atributa sahib ola bilməz. 2 ucuz supermarket ola bilməz, müştəri şüurunda onlardan biri daha ucuz olacaqdır. Müştərinin yadında qalmaq üçün nədəsə rəqiblərdən fərqli olmaq yetərlidir. Bu brendin mövqeləndirilməsi, unikal satış təklifidir. Head&Shoulder kəpək əleyhinə şampundur. Colgate karies əleyhinə diş pastasıdır.
Rəqiblərin əksini demək bəzən daha uğurlu addım ola bilər, xüsusən rəqib bazarda gclü mövqeyə sahibdirsə. Məsələn, smartfon bazarında Blackberry öz klaviaturası ilə lider idi. iPhone nə etdi? Bir düyməli smartfon buraxdı. İlk başda hamı buna gülürdü, amma indi bu artıq normadır.
Gillette bazarda çox istifadəli ülgücləri ilə lider idi. Fransalı BIC şirkəti bazara bir dəfəlik ülgüclər çıxaranda Gillette nə etdi? Hamı kimi bu ideyaya gülmədi. Özü bir dəfəlik ülgücünü bazara təqdim etdi. İndi bir dəfəlik ülgüclər satışının az qala yarısını təşkil edir. BIC isə hardadır? Qələm buraxır.
Burger King McDonald’s ilə əzəli rəqibdir. Bazardakı mövqeyini qorunmaq üçün Burger King, marketinqin əsas qanunlarını pozmamağa çalışır. Məsələn, McDonald’s körpə uşaqların məkanıdır. Burger King bu seqmentə girmək əvəzinə, 10 yaşından yuxarı uşaqlı ailələrə xitab edir. Körpə uşaq seqmentini qurban verərək rəqibdən fərqlənməyi bacarır. McDonald’s ən sürətli servisi ilə daha üstündür? Burger King reklam mesajlarında öz kotlerlərinin təbii olduğuna görə normal sürətdə bişdiyini vurğulayır.
15. Zəif olduğunu qəbul etmək səni güclü edəcəkdir.
Maşın icarə şirkəti olan Avis ABŞ-da bazar ikincisidir. Onlar bunu açıq olaraq bəyan etdilər: “Bəli, biz ikinciyik. Niyə bizə gəlməlisiniz? Çünki biz, birinci olmaq üçün daha çox səy göstəririk”, Müştəri də buna inanır, inanır ki, Avis daha yaxşı xidmət göstərir, problem olanda müştəri xeyrinə həll edir.
Nədə zəifsənsə bunu ilk növbədə özün qəbul etməlisən. Brend də insan kimidir. İnsan öz çatışmamazlığını cəmiyyət içində deyib gülürsə, hamıda simpatiya oyadır. Heç kim özündən razı, səhvini boynuna almayan tipləri bəyənmir. Doğruluq ən güclü silahdır.
16. İstənilən vəziyyətdə yalnız ilk güclü addım uğur gətirəcəkdir.
Marketerlərin ən çox etdiyi səhvlərdən biri də uğura kiçik addımlarla gedəcəklərinə inanmasıdır. Təcrübə göstərir ki, əksinə, düşməni (yəni rəqibi) bir zərbə ilə nokauta göndərmək şərtdir. Tez-tez analogiya gətirdiyimiz hərb elmində də qələbə, düşmənin ən az gözlədiyi cəbhə istiqamətinə güclü hücumdan başlayır. 1944-cü ildə almanlar Normandiyanı müttəfiqlərin sahilə enişi üçün ən uyğunsuz yer hesab edirdilər. Marketinqdə də əksər hallarda rəqibin ən çox zəif olduğu bir yer olur. Avis və Burger King misallarında olduğu kimi, rəqibin həmin zəif nöqtəni tapmaq üçün marketer, ofisdən çıxıb bazara, döyüş meydanına enməlidir.
Marketinq qanunu #17. Marketinq fala baxmır.
Nə qədər geniş marketinq araşdırmasını etsəniz də, bazarı iliyinə qədər tanısanız da, hər addımı planlaşdırsanız da marketinq gözlənilməz hallardan sığortalı deyil. Belə şəraitdə marketinq nə etməlidir? ilk əvvəl trendləri izləməlidir. Xalq nə yeyir, nə içir? Nə işlə məşğuldur, nəyə maraq göstərir? Kimi bəyənir, kimi izləyir? Məsələn sağlam qidalanma trendi varsa, heç şübhəsiz bu trend bütün sahələrə toxunacaqdır. Amma yenə də burger satışları durmadan artır.
Marketinq araşdırmalarına da 100% etibar etmək olmaz. Araşdırmalar keçmişə aiddir, dünən baş verən eynisi ilə sabah baş verməyə də verər. Marketinq planında yazılanlar mütləq həqiqət deyil. Marketinq planları vaxtaşırı gözdən keçirilməli, müvafiq dəyişiklər edilməlidir.
Marketinq qanunu #18. Lovğalıq uğurlu marketinqin düşmənidir.
Uğur insanı yoldan çıxarır. Marketerlər, biznesmenlər bu təhlükədən xəbərdar olmalıdır. Lovğa menecer məsələlərə obyektiv yanaşa bilmir. Brend uğur qazanırsa, şirkət menecmenti bunun əsas səbəbini brend adında görür. Bu brend adını digər məhsullara da daşıyır. Brend düzgün marketinq addımları atdığı üçün uğur qazanır. Marketinq müdir qazandığı uğuru da özü düzgün analiz etməyi bacarmalıdır, Analiz işini başqalarına tapşırmamalıdır. Təsadüfi deyil ki, son illərdə böyük uğura imza atan şirkətlər kiçik şirkətlərdir. Səbəbi də müdirlərin birbaşa marketinqin içində olmasındadır.
19. Uğursuzluq da təcrübədir. Düzgün nəticə çıxartmaq şərti ilə.
Heç kim səhvdən sığortalı deyil. Müdrik menecerlər səhvini vaxtında anlayıb, ziyanın yarısından belə dönməyi bacarandır. Bu baxımdan bütün dünya yaponlardan öyrənsə yaxşı olar. Yapon işində səhv buraxsa bunu qəbullanır, səhvini düzəldərək bir daha bunu təkrarlamır. Yaponlarda lovğalıq ən sevilməyən davranışdır. Aşağıdakı videoda Yaponiyanın ən böyük dondurma istehsalçısı şirkətinin rəhbərliyi və işçiləri dondurma qiymətini qaldırdığına görə müştərilərindən üzr istəyir:
Dünyanın ən böyük pərakəndə supermarket şəbəkəsi Wal-Mart-da işçilər səhvlərinə görə cəzalandırılmır. Rəhbərlik çox yaxşı başa düşür ki, cəzalandırma qorxusu təşəbbüskarlığın qarşısını alır. Menecerlər səhv etməkdən qorxursa, şirkət marketinqin vacib elementi olan orijinal təşəbbüslərdən məhrum olacaqdır.
Marketinq qanunu #20. Mətbuatda hər deyilənə inanma.
Şirkət uğur qazananda çox vaxt başı qarışıq olur. Kütləvi informasiya vasitələri nə vaxt yada düşür? İşlər pis gedəndə, problem olanda, zəif olan məhsulun nə qədər “yaxşı” olduğuna inandırmaq lazım olanda. Coca-Cola dadını dəyişdiyi New Coke məhsulunu bazara çıxaranda bu yenilik mətbuatın gündəmindən düşmürdü. Apple şirkətinin Next kompüteri Stiv Jobsun təqdimatında KİV-də qan edirdi. Düzgün marketinq yanaşması olmayan Next kompüteri müştəri qəlbinə yol tapa bilmədi. 3G çıxanda hamı video zəngləri reklam etməyə başladı. Hər xəbər saytı adi zənglərin öldüyünü, bundan sonra ancaq video zənglər olacağını yazırdı. Sonu necə oldu? İnsanlar sadəcə olaraq video zənglərdən qorxdular. Planşetlər necə oldu? İddia olunur ki, planşetlər notbuk bazarını yeyəcək. İndi necədir? Unutmayın, əsl inqlab bizdən xəbərsiz baş verir. İnqlab edənlər bizə nəticəsini paylaşır, əvvəlcədən xəbərdar etmir.
Marketinq qanunu #21. İfrata getməyin, ucuz olmayın, brendinizin qədrini bilin.
Marketerlərin etdiyi səhvlərdən biri brend uğurunun zirvəsinə qalxanda brendi maksimum “sağmağa” çalışmasıdır. Yenə də deyirik, marketinq mümkün qədər uzun müddət ərzində brendin qazanc gətirməsidir. Günlərin bir günü yuxudan məşhur oyansanız, həvəsə qapılmayın. Elvis Preslini yada salın. Elvis Preslinin meneceri onu hər konsertə getməyə, hər efirə çıxmağa icazə vermirdi. Bu səbəbdən də Elvisin ictimaiyyat qarşısında hər çıxışı səs-küyə səbəb olurdu. Marketinq satışa imkan verməməlidir ki, məhsula olan tələbat tam ödənilsin. Bir az da sabaha saxlayın.
Marketinq qanunu #22. Pulsuz marketinq olmur.
İdeyanızın nə qədər orijinal, marketinq yanaşmanız necə dahiyanə olmasından asılı olmayaraq marketinq büdcəsi olmasa bunlar heç nəyə yaramayacaq. Marketinq müharibədir. Müharibə üçün isə pul lazımdır. İkinci Dünya Müharəbəsinin dəqiqəsi ABŞ-a 9 min dollara başa gəlirdi. Vyetnam müharibəsinin dəqiqəsi 22 min dollar. Amerika futbolunun final oyunu, TV reytinqlərin dağıldığı Super Bowl oyunu zamanı 30 san reklam yerləşdirmək isə 50 mln dollardan bahadır. Dünyanın aparıcı şirkətləri, məsələn Procter&Gamble şirkətinin 2016-cı il marketinq büdcəsi 7,2 mld dollar təşkil edir. Bu pulla nə etmək olar? Daha doğrusu nələr etmək olmaz ki? Pul marketinq təkərini fırladan yağdır. Uğura gedən yolda birinci olmaq istəyirsinizsə təkərləri vaxtında yağlayın.
Marketinq qanunu deməklə iş bitmir, onlara əməl etmək də vacibdir. Təcrübə göstərir ki, bir çox şirkətlərdə formalaşan korporativ mədəniyyət bu qanunların tədbiqinə imkan vermir. İnsanlar, xüsusən özünü ekspert hesab edənlər, bir çox halda hiss və əsası olmayan düşüncələr ilə hərəkət edir. Adicə supermarketə gedib rəflərə baxın: məhsulların 80%-də ən az bir qanunun pozulduğuna şahid olacaqsınız. Marketinq səbr tələb edir – əgər siz qısa müddət ərzində nəticə əldə etmək istəyirsinizsə marketinq sizlik deyil. Səbr edin və sizin uğurunuz ən yaxşı intiqamınız olacaqdır.
